Parmaklıklar Ardındaki Başkan Çift
Güney Kore siyaseti 3 Aralık 2024’te ilan edilen ve yalnızca birkaç saat süren sıkıyönetim krizinin ardından yeni bir sınavdan geçiyor. Eski Başkan Yoon Suk Yeol’un görevden alınmasıyla başlayan hukuki süreç, yalnızca hukuki değil aynı zamanda siyasi boyutlarıyla da tarihe geçti. İkisi de tutuklu yargılanan ilk başkan çifti olarak tarihe geçen Yoon ve Kim, isyan, anayasa ihlali, borsa manipülasyonu ve yolsuzluk suçlamalarıyla karşı karşıya. Bu davalar sadece Güney Kore iç siyasetini değil, aynı zamanda ülkenin demokrasi ve hukuk devleti imajının şekillenmesinde önemli bir rol üstleniyor.
Sıkıyönetim süreci hakkında daha detaylı bilgi için, Bir Gecelik Kriz: 44 Yılın En Büyük Anayasal Çatışması yazımıza göz atabilirsiniz.
Kim Keon-hee
Eski first lady Kim Keon-hee hakkında Ağustos 2024 tarihinde borsa manipülasyonu, seçimlere yasadışı müdahale ve yolsuzluk yaptığı gerekçesi ile soruşturma açılmış eski Başkan Yoon Suk Yeol’ün ani sıkıyönetim kararının arkasındaki nedenlerden birinin de eşini korumak olduğu söylentisi yayılmıştı. Fakat sıkıyönetimin başarısız olup Yoon’un görevden alınması Kim hakkındaki davaların hızlanmasına neden oldu. Eksi first lady hakkında 16 farklı dosya bulunuyor. Başlıca iddialar şu şekilde;
1) Borsa Manipülasyonu: 2010-2012 yılları arasında BMW bayisi olan Deutsch Motors hisselerini şirketin eski CEO’su ve bazı yatırımcılarla birlikte sahte işlemler (Wash Trade: Aynı kişi ya da anlaşmalı yatırımcılar arasında aynı hissenin kısa süre içinde defalarca alınıp satılması, Pump&Dump: Hisselerin fiyatlarını yapay yollarla yükseltip fiyatlar zirvedeyken satmak) yaparak hisse fiyatlarını yapay şekilde yükseltmek. Bu borsa manipülasyonu sayesinde de 810 milyon won (yaklaşık 23.965.000 TL) kazanç elde etmek.
2) Lüks Hediyeler: Birleşme Kilisesi’nden şamanlar aracılığıyla iddialara göre iş bağlantıları, devlet desteği ve projeler için torpil beklentisi ile 80 milyon won (yaklaşık 2.367.000 TL) değerinde takı ve lüks çanta almak.
3) Seçim Müdahalesi: 2022 başkanlık seçimlerinde 270 milyon won (yaklaşık 800.000 TL) değerinde kamuoyu desteği almak. Ayrıca 2022 ara seçimlerine ve 2024 genel seçimlerinin aday belirleme süreçlerine yasa dışı şekilde müdahale etmek.
4) Yakın Çevre Bağlantıları: Kamuoyunda “Butler (uşak)” olarak bilinen Kim Ye-seong’un, sahibi olduğu IMS Mobility üzerinden 3,38 milyar won (yaklaşık 100.000.000 TL) zimmete geçirmek ve şirketin 18,4 milyar wonluk (yaklaşık 544.382.000 TL) şüpheli yatırımlarını Kim Keon-hee ile ilişkisi sayesinde çekmek.
Kim Keon-hee bugüne kadarki sorgularda çoğunlukla sessiz kalmayı tercih etti sadece bazı sorulara “hatırlamıyorum” ya da “bilmiyorum” demekle yetindi. Bu sessizlik sürecin en kritik noktalarından biri olurken kamuoyunda suçlamaları reddetmekten çok zaman kazanma çabası olarak yorumlanıyor.
Yoon Suk-Yeol
Sıkıyönetimin geçersiz ilan edilmesinden ve Yoon Suk Yeol’un görevden alınmasından sonra başlayan hukuki süreç hem Kore hukuku hem de toplum için bir dönüm noktası haline geldi. Yoon daha önce tutuklanmış ve serbest bırakılmıştı ancak yargı süreci ilerledikçe tekrar gözaltına alındı. Aynı dönemde eşi Kim Keon-hee’nin de tutuklanmasıyla birlikte, Güney Kore tarihinde ilk kez hem eski bir başkan hem de eski first lady aynı anda tutuklanmış oldu.
Eski başkanın davası özel savcı Min Joong-ki ve ekibi tarafından yürütülüyor. İddianamelerde Yoon, meclisin askerlerle kuşatılması, milletvekillerinin engellenmesi nedeniyle isyanla, kabine ve meclis onayı olmadan sıkıyönetim ilan etmek nedeniyle anayasa ihlaliyle, başkanlık yetkilerini kişisel ve siyasi çıkar için suistimal etmesi nedeniyle de görevi kötüye kullanma ile suçlandı ve hakkında soruşturma açıldı. Bu dava Güney Kore tarihinde bir başkanın darbe girişimiyle suçlandığı ilk davalardan biri. Park Geun-hye’den sonra ikinci kez bir başkan görevden alındı ayrıca 1980 Gwangju olaylarından bu yana da ilk defa bir başkanın isyan suçlamalarıyla mahkemeye çıkıyor. Ülkede 44 yıl aradan sonra ilk defa bir başkan bu kadar ağır suçlamalarla karşı karşıya kaldı. Yoon isyan ile de suçlandığı için hakkında müebbet ya da idam cezası istenebileceği konuşuluyor.
Uzmanlara göre idam cezası ihtimali sembolik olsa da müebbet hapis kuvvetle muhtemel. Ülke yasalarında idam cezası var fakat 1997’den beri infaz edilen kimse yok bu da müebbet hapis ihtimalini güçlendiriyor. İstenilen cezalar yalnızca hukuki değil siyasi açıdan da tartışmalı. Yoon tarafının davada “siyasi motivasyon” savunması yapmaya hazırlandığı konuşuluyor. Avukatların davanın aslında adaletle değil siyasetle ilgili olduğu yani yargı sürecinin hukuk arayışından çok siyasi hesaplaşma olduğu, Yoon’un suç işlediği için değil muhalif olduğu için yargılandığını ve savcıların hükümet ya da muhalefet baskısıyla hareket ettiğini öne sürmesi bekleniyor.
Muhalefet ve toplum davaya “demokrasinin zaferi” olarak bakarken Yoon’a sempati duyan muhafazakar kesim “cadı avı” olarak değerlendirip eski başkanın suçlu olmadığını siyasetten tasfiye edilmek istendiğini söylüyor. Ülkede toplum gibi medya da ikiye bölünmüş durumda. Bağımsız gazeteler süreci “hukukun üstünlüğü” olarak överken, bazı sağcı medya organları “intikam siyaseti” olarak tanımlıyor. Uluslararası medyada ise “Güney Kore demokrasisinin stres testi” yorumları yapılıyor.
ABD ve Avrupa Birliği resmi açıklamalarda “hukukun üstünlüğü” ve “demokratik kurumlara saygı” vurgusu yaptı. Bazı uzmanlar ise eğer mahkeme adil şekilde yürütülürse Güney Kore’nin bölgedeki en güçlü hukuk devletlerinden biri haline gelebileceğini söylüyor. Davanın karar sürecinin birkaç ay daha süreceği öngörülüyor. Nihai kararın gerekirse Anayasa Mahkemesi onayına gidilebileceği de söylentiler arasında. Bu durumlar Güney Kore demokrasisinin önümüzdeki dönemde en çok tartışılacak davalardan birisi olacağını gösteriyor.
Güncel Kore Haberlerini Görmek İçin Buraya Tıklayabilirsiniz.
